Fobia szkolna – jak rozpoznać i wspierać dziecko w walce z lękiem?

Co to jest rodzina dysfunkcyjna?

Rodzina dysfunkcyjna to taka, która nie spełnia swoich podstawowych ról wobec jej członków, nie zapewniając im emocjonalnego wsparcia, bezpieczeństwa ani odpowiednich warunków do rozwoju – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Warto zaznaczyć, że każda rodzina może przechodzić czasowe kryzysy, jednak w rodzinach dysfunkcyjnych problemy te mają charakter stały.

Do najczęstszych problemów, które występują w takich rodzinach, należą:
🔸 przemoc domowa,
🔸 uzależnienia (alkohol, narkotyki),
🔸 zaburzenia psychiczne jednego z rodziców,
🔸 trudna sytuacja ekonomiczna,
🔸 brak odpowiednich umiejętności rodzicielskich.

Jak rozpoznać rodzinę dysfunkcyjną?

Dzieci wychowujące się w rodzinach dysfunkcyjnych często przejawiają różnorodne symptomy, które mogą wskazywać na ich trudną sytuację życiową. Oto najczęstsze sygnały, na które warto zwrócić uwagę:

1. Zaniedbanie emocjonalne: W rodzinach dysfunkcyjnych emocje dzieci są często ignorowane lub bagatelizowane. Dzieci te mogą czuć się nieważne, co prowadzi do rozwoju niskiej samooceny i poczucia winy.
2. Nadmierna lub brak kontroli: Rodzice mogą przesadnie kontrolować dziecko (chcąc wiedzieć, gdzie jest, co robi, z kim przebywa), lub wręcz przeciwnie – całkowicie ignorować jego potrzeby i działania.
3. Problemy z higieną i zaniedbanie fizyczne: Brudne ubrania, nieświeży zapach, brak podstawowych środków higieny – to oznaki, że dziecko może być zaniedbywane pod kątem opieki fizycznej. Często zdarza się, że dzieci te są niedożywione, co prowadzi do osłabionej odporności oraz opóźnień w rozwoju psychofizycznym.
4. Przemoc fizyczna: Siniaki, ślady oparzeń czy zadrapania w nietypowych miejscach mogą świadczyć o przemocy fizycznej, choć czasami takie urazy mogą wynikać z innych przyczyn. Ważne, aby być wnikliwym i analizować, czy podane wyjaśnienia odpowiadają rzeczywistości.
5. Zachowania autodestrukcyjne: Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych często próbują radzić sobie z emocjami, podejmując działania autodestrukcyjne, takie jak samookaleczania, nadmierne spożywanie alkoholu czy ryzykowne zachowania, które mają na celu odwrócenie uwagi od domowych problemów.
6. Izolacja społeczna: Dzieci te często unikają kontaktu z rówieśnikami, zamykają się w sobie, co może wynikać z poczucia wstydu za sytuację w domu lub obawy przed odrzuceniem.
7. Problemy w szkole: Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych mogą mieć trudności z koncentracją, problemy z zapamiętywaniem materiału, co przekłada się na gorsze wyniki w nauce. Często bywają agresywne w stosunku do rówieśników lub nauczycieli, a ich zachowania mogą być próbą wyrażenia frustracji związanej z sytuacją w domu.

Dlaczego zachowanie dziecka to nie cała prawda?

Jednym z najważniejszych aspektów w pracy z dziećmi z rodzin dysfunkcyjnych jest zrozumienie, że zachowanie dziecka nie definiuje go jako osoby. Dziecko, które zrobiło coś głupiego, nie jest głupie – ono tylko podjęło niewłaściwą decyzję. Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych często noszą na swoich barkach emocjonalny bagaż, który wpływa na ich codzienne funkcjonowanie.

Jak możemy pomóc dzieciom z rodzin dysfunkcyjnych?

Kluczowym krokiem jest zauważenie problemu. Ważne, abyśmy my – jako dorośli, nauczyciele, opiekunowie – byli wrażliwi na sygnały wysyłane przez dzieci i podejmowali działania z wyczuciem. Oto kilka wskazówek, jak wspierać dzieci z trudnych środowisk:

1. Oferuj bezpieczną przestrzeń do rozmowy: Dziecko nie otworzy się, jeśli nie poczuje się bezpiecznie. Czasami wystarczy wysłuchać bez oceniania, aby otworzyć drogę do zaufania.
2. Oddzielaj dziecko od jego zachowania: Krytykuj działania, nie osobę. To ważne, aby dziecko zrozumiało, że to, co robi, może być niewłaściwe, ale ono samo nie jest złe.
3. Wnikliwie analizuj przyczyny zachowań: Zanim zareagujesz na złe zachowanie, spróbuj zrozumieć, co je wywołuje. Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych często przejawiają negatywne zachowania jako sposób radzenia sobie z bólem i frustracją.
4. Zgłaszaj niepokojące sygnały: Jeżeli zauważysz, że dziecko przejawia objawy mogące świadczyć o przemocy czy zaniedbaniu, koniecznie skonsultuj to z pedagogiem szkolnym lub odpowiednimi służbami.
5. Daj dziecku akceptację: Czasami samo usłyszenie “masz prawo tak się czuć” może być dla dziecka krokiem do zrozumienia swoich emocji i radzenia sobie z nimi w zdrowy sposób.

Podsumowanie

Dzieci z rodzin dysfunkcyjnych często zmagają się z wyzwaniami, które dorośli mogą przeoczyć, zwracając uwagę jedynie na ich zewnętrzne zachowania. Dlatego tak ważne jest, aby podejść do nich z empatią, zrozumieniem i wsparciem. Naszą rolą jako dorosłych jest nie tylko zauważyć problem, ale również pomóc im przejść przez trudności, z jakimi się zmagają.

Jeśli macie pytania dotyczące tego tematu lub chcielibyście, abym poruszył inne aspekty, piszcie w komentarzach! Jest to temat rzeka, który warto zgłębiać i o którym będziemy jeszcze rozmawiać w kolejnych wpisach i odcinkach podcastu.

#Progresownia #RodzinyDysfunkcyjne #WsparcieDlaDzieci #Profilaktyka #PomocDzieciom
#Podcast